مدرسه علمیه زینبیه کرج (سطح 2)

معاونت پژوهش مدرسه و موسسه آموزش عالی حوزوی زینبیه از برگزاری چهارمین کارگاه «مدرسه تابستانی شبهه پژوهی» با عنوان« چالش ها در اصالت و مولفه های تشیع » مورخ 14/05/1400 خبر داد.
 
 

ایشان بیان کرد: این کارگاه با حضور حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر جبرئیلی (مدیر مرکز شیعه‌شناسی استان البرز) به صورت مجازی در فضای اسکای روم  برگزار شد.

دکتر جبرئیلی در مقدمه سخنان خود به معرفی چندین کتاب در باب اصالت تشیع پرداختند: از جمله کتاب «نشأة التشیع و الشیعه» تالیف شهید محمد باقر صدر و کتاب «تاریخ تشیع در ایران» تألیف رسول جعفریان که از پیدایش تشیع تا زمان دولت صفوی و همچنین مستنداتی در باب خاستگاه تشیع و انواع شیعه در این کتاب بیان شده است و کتاب دیگر «دانشنامه جهان اسلام» که حدود 300 صفحه از این دانشنامه اطلاعات مورد نیاز لازم یک شیعه‌پژوه را بیان کرده است. استاد در ادامه کتاب مقام معظم رهبری (زیده عزه) که قبل از انقلاب در سال 52 بر اساس دغدغه مندی خود مطالعه و تحقیقاتی در عصر حضور و حیات ائمه علیهم السلام انجام داده است را بیان کردند، از حمله کتاب: انسان 250 ساله، همرزمان حسین علیه السلام، دو امام مجاهد، که این کتاب ها، با زندگانی ائمه  علیهم السلام آشنا می کند و تحلیل های بسیار جامعی که ترکیبی از تاریخ و روایت هست را بیان نموده اند.

ایشان اذعان کردند: بحث اصالت، پیدایش و خاستگاه تشیع به این معنا است که شیعه از چه زمانی بوجود آمد؟ مولود کجاست؟ ظهور و بروزش از کجاست؟

استاد جبرئیلی گفتند: در باب اینکه خاستگاه تشیع از کجاست سه دیدگاه عمده جود دارد: نظر اول: تشیع برخاسته از فرهنگ و مولود طبیعی اسلام است و محل اصلی آن مدینه است و نظریه صحیح نیز همین می باشد. نظر دوم: تشیع زایده تحولات و حوادث فکری و سیاسی مسلمانان است و نظر سوم: تشیع نه مولود طبیعی اسلام است و نه زایده حوادث، بلکه محصول کار فرهنگی است، که این نظریه خود به سه قسم قابل تبدیل است: 1-روابط اجتماعی و تعامل سیاسی با ایرانیان؛ 2. یهودیان و 3. مسیحیان. نظریه سوم  یک نظر انحرافی است که در بین مخالفان امروزه مطرح می‌شود.

آقای جبرئیلی در ادامه بیان نمودند: ظهور و بروز تشیع از جریان سقیفه می باشد و اصالت تشیع از زمان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می باشد و تشیع در واقع ادامه اسلام است. در زمان امام علی علیه السلام تشیّع هیچ گونه تشکلی نداشت و اولین تشکل بعد از صلح امام حسن مجتبی علیه السلام شکل گرفت و در زمان امام صادق علیه السلام به طور رسمی شکل جامعی به خود گرفت.

در ادامه مولفه های تشیع را بیان کردند و گفتند: ارکان اصلی تشیع عبارتند از نصب ، عصمت و علم ویژه  و از آموزه های شیعه: تشیع به عنوان یک مذهب می باشد و در حال حاضر در جهان اسلام سه مکتب وجود دارد  1. مکتب خلفا ؛ 2. مکتب اهل بیت و 3. اباضیه که در عمان زندگی می کنند  که عقاید خاص خود را دارند. ما پیروان مکتب اهل بیت علیهم السلام هستیم و از آموزه های تشیع که می توان نام ببریم از جمله در حوزه کلام، بحث رجعت، بداء و تقیّه می باشد. در حوزه اصول فقه برخی از آموزه ها سلبی  است بدین معنا که بعضی از آموزه‌های اهل سنت را سلب می کنیم.

دکتر جبرئیلی بیان کردند: برخی از مخالفان تشیع می گویند شیعیان در مذهب خود صب دارند در حالی که این طور نیست، بین لعن و صب تفاوت وجود دارد: صب جایز نیست اما لعن جایز است و در روایات و ادعیه به آن اشاره شده است  از جمله تفات آن این است که: لعن یعنی شخص از رحمت الهی به دور شود و صب به معنای ناسزا گفتن است که در روایات اهل بیت علیهم السلام به ما اجازه صب داده نشده است. یکی دیگر از آموزه های مهم تشیع تقیّه می باشد و مقام معظم رهبری در کتاب های خود به این مسئله به خوبی پرداخته است.  استاد اشاره داشتند که تقیه یک عمل فردی نیست بلکه یک عمل اعتقادی و سیاسی است که به معنای سپر می باشد یعنی کاری را انجام دهد و ترک نکند. نگاه به تقیه باید یک نگاه درست باشد. ائمه علیهم السلام برای تحقق تقیه چندین کار انجام می دادند از جمله: 1. از افراد جاسوس بهره  می بردند؛  2. یار مخفی داشتند؛ 3. پاسخ های متفاوت و  4. نامه نگاری می کردند.

استاد در خاتمه بیان کردند: ما دو منبع داریم یکی قرآن و دیگری هم سنت پیامبر (ص) و آموزه های تخصصی شیعه ریشه در قرآن دارد زیرا ائمه در بحث رجعت، بداء و تقیه به قرآن رجوع می کردند. در پایان جلسه به سوالات اساتید و طلاب پاسخ داده شد.

به گزارش معاون پژوهش مدرسه و موسسه آموزش عالی حوزوی زینبیه سومین نشست «مدرسه تابستانی شبهه پژوهی» تحت عنوان «شبهه پژوهی و تولید علوم انسانی اسلامی» مورخ 13 مرداد ماه 1400 با سخنرانی سرکار خانم دکتر مرضیه عبدلی و با حضور اساتید، کادر و طلاب در بستر فضای اسکای روم برگزار گردید.
 

سرکار خانم دکتر عبدلی ضمن خوش آمدگویی به اساتید و طلاب در ابتدای نشست گفت: علت پرداختن به این موضوع این است که علوم انسانی یکی از مهمترین مولفه های نرم افزاری فرهنگ و تمدن اسلامی محسوب می شود، از منویات مقام معظم رهبری است  که مکررا تاکید دارند که  علوم انسانی  ما اسلامی نیست.

ایشان تاکید کردند: امروزه جامعه در شرایطی قرار دارد که باعلوم اسلامی سکولار که عمدتاً در یک فضای فکری ضد دینی غرب شکل گرفته است مواجه است که به دنبال آن شاهد آسیب های اجتماعی و فرهنگی  و اقتصادی آن هستیم.

سرکار خانم دکتر عبدلی در خصوص چیستی دین ، تعریف لغوی و اصطلاحی دین، همچنین چیستی، تعریف لغوی و اصطلاحی علم مباحثی را ارائه نمودند. سپس در ادامه پیرامون هویت دین به تبیین نظریه گزیده گویی، نظریه دایره المعارفی دین(دین حداکثری)، نظریه دین حداقلی (معرفت دینی تابعی) پرداختند. نظریه دایره المعارفی دین معتقد است دین متشکل از اصول و کلیات علوم، نظریه دین حداقلی شامل نظریه هرمنوتیکی و نظریه قبض و بسط می باشد،  نظریه  هرمنوتیکی عبارتند از فهم هرمنوتیکی از متون دینی .

در ادامه  به سه مرحله از هویت علم در دوران مدرن ، عصر انقلاب علمی، علم مدرن در عصر پوزیتیویسم، علم مدرن در عصر پسا پوزیتویسم اشاره نمودند.

ایشان در مورد جایگاه بحث علم ودین مسئله ای را بیان کردند که  امروزه مطالعه دین با عنوان عام به نام «دین پژوهی» مطرح می شود، عنوان «دین پژوهی» به دانش هایی اطلاق می شود که با رویکردی رئالیستی و پراگماتیستی به مطالعه دین می پردازد. رویکرد رئالیستی به اثبات واقع نمایی یا عدم واقع نمایی مدعیات دینی می انجامد .در این رویکرد از صدق و کذب دعاوی دین و حقانیت نظری گزاره های دین سخن به میان می آید؛ برای مثال بحث ازصدق یا کذب زندگی جاودانه انسان ما را در رویکرد رئالیستی قرار می دهد دانش هایی که با این رویکرد به مطالعه دین می پردازند، فلسفه دین و الهیات (کلام) می باشد.
استاد حوزه تاکید کرد: نوع دوم پژوهش هایی که بدون دغدغه در باب حقانیت دین و صرف نظر از صدق و کذب گزاره های دینی آثار و لوازم آن را در مقام تحقق و خارج بررسی می کند «روان شناسی» و«جامعه شناسی» است. مسئله تعارص علم ودین از مسائل مشترک «فلسفه دین» و «کلام» است که رابطه علم و دین عبارتند از رویکرد تمایز انگارانه، رویکرد وحدت انگارانه، رویکرد تعامل انگارانه، رویکرد تمایز انگارانه. که در خصوص هر کدام از این مباحث مطرح شده  به صورت مفصل مطالبی را به سمع و نظر مخاطبان رساندند.

در ادامه نشست افزودند  در باب   مواجهه با علوم انسانی غربی( اهمیت و آسیب های کنونی ( اشاره کردند؛ نقش بنیادین علوم انسانی در تحقق یک نظام فکری منسجم و تمدن ساز ، تعارض های بنیادی علوم انسانی سکولار با مبانی و بنیادهای اسلام، ناکارآمدی علوم انسانی غربی در تحلیل حیات انسان مسلمان و حل مشکلات و چالش های آن، آسیب های معرفتی اعتقادی فرهنگی و اخلاقی علوم انسانی غربی از مهمترین آسیب های این علوم است . و از سوی دیگر  آسیب تحقیقات در این حوزه شامل عدم خروج از مباحث انتزاعی و فلسفی،  ابهام روش شناختی، عدم اجماع اندیشمندان داخلی بر یک چارچوب فکری و نظری تولید علم می باشد.

استاد دانشگاه خاطر نشان کردند: تعاریف مربوط به علوم انسانی از جهات مختلفی قابل تقسیم و دسته بندی می‌باشد؛ تعاریف ناظر به موضوع، غایت، روش؛ تعاریف حقیقی و یا تعاریف لفظی مانند تعاریف ناظر به مصادیق رشته‌های موجود و… همچنین می‌توان تعاریف علوم انسانی را از منظری دیگر به اعم، عام، خاص و اخص تقسیم نمود. علوم انسانی، منظومه وسیعی از اصول و مسائلی است که انسان به عنوان موضوع کلی در مرکز آن‌ها قرار دارد. این علوم با روش‌های مختلف عقلی، نقلی، شهودی و تجربی و با هدف رشد و تکامل انسان به توصیف، تبیین، پیش بینی، تغییر و اصلاح اندیشه و کنش‌های انسان و جوامع انسانی می‌پردازد.

ایشان یکی از کلیدی‌ترین مناقشات نظری متداول در میان معتقدان به امکان و معقولیت علوم انسانی اسلامی را «معنا» و «تعریف» آن دانست. تعاریف عرضه شده درباره‌ی ماهیت علوم انسانی اسلامی را می‌توان به تعاریف «فرضیه محور»، «مبانی محور»، «موضوع و مسأله محور»، «منبع محور »، «روش محور»، «غایت محور»، «عالِم محور » و «ترکیبی» تقسیم نمود. با این اوصاف در یک تعریف تلفیقی و با ملاحظه همه‌ی این ملاک‌ها می‌توان علوم انسانی اسلامی را علومی دانست که مبتنی برمبادی و مبانی دینی و اسلامی بوده و با استفاده از روش‌ها و منابع مورد تأیید دین و با هدف رشد و تکامل انسان به تغییر واصلاح اندیشه و کنش‌های انسانی بپردازد. به عبارتی دیگر مدیریت بهینه انسان و جوامع انسانی را در مسیر قرب الهی به عهده بگیرد.

سرکار خانم دکتر عبدلی در خاتمه  پس از تبیین دیدگاه مخالفان علم دینی از جمله دیدگاه دکتر سروش ، مجتهد شبستری و دکتر ملکیان به رویکر های تولیدی علم دینی اشاره نمود و پس از ان به مهم ترین محل های نزاع در علم دینی از جمله جایگاه تجربه درعلم دینی ، ارزش مداری نظام علم ، عینیت گرایی یا ذهنیت گرایی و همینطور مهم ترین محل های نزاع در بحث اسلامیت علم از جمله  تبیین فرآیند  اجتهاد و مراحل آن و اعتبار یابی ان و و مناسبات ان با فراورده های تجربه و… اشاره نمودند.

مدرسه و موسسه آموزش عالی حوزوی زینبیه از برگزاری دومین روزکارگاه «مدرسه تابستانی شبهه پژوهی» با محوریت شبهه پژوهی و خانواده با عنوان « عدالت جنسیتی، آسیب های اجتماعی و …» با حضور سر کار خانم دکتر خزعلی (رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده) همزمان با روز خانواده و روز مباهله مورخ 13/05/1400 در بستر اسکای روم خبر داد .

خانم دکتر خزعلی در ابتدای سخنانشان فرمودند: خانواده از ابتداي تاريخ تاكنون در بين تمامي جوامع بشري، به عنوان اصلي‌ترين نهاد اجتماعي، زيربناي جوامع و منشأ فرهنگ‌ها، تمدن‌ها و تاريخ بشر بوده است، پرداختن به اين بناي مقدس و بنيادين و حمايت و هدايت آن به جايگاه واقعي و متعالي‌اش، همواره سبب اصلاح خانواده بزرگ انساني و غفلت از آن موجب دور شدن بشر از حيات حقيقي و سقوط به ورطه هلاكت و ضلالت بوده است.اسلام به عنوان مكتبي انسان‌ساز بيشترين عنايت را به تكريم، تنزيه و تعالي خانواده دارد و اين نهاد مقدس را كانون تربيت و مهد مودت و رحمت مي‌شمرد و سعادت و شقاوت جامعه انساني را منوط به صلاح و فساد اين بنا مي‌داند و هدف از تشكيل خانواده را تأمين نيازهاي مادي، عاطفي و معنوي انسان از جمله دستيابي به سكون و آرامش برمي‌شمارد.

ایشان در ادامه به تعریف خانواده پرداختند و گفتند: خانواده گروهي است متشكل از افرادي كه از طريق نسب يا سبب و رضاع با يكديگر به عنوان شوهر، زن، فرزندان، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشتركي پديد آورده و در واحد خاصي به نام خانواده زندگي مي‌كنند.

همچنین ا به یک سری اصول و مبانی خانواده اشاره نمودند از جمله:

 1- نظام زوجيت از اركان عالم خلقت و از آيات و نشانه‌هاي الهي است و وحدت زن و مرد در ابعاد انساني و اختلاف آنها در بعد بشري از شاهكارهاي خلقت و موجب تداوم و تكامل حيات آنان مي‌باشد؛

2- زن و مرد بر اساس حكمت الهي با لحاظ تفاوت‌هاي طبيعي آنها بايد از حقوق انساني، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي عادلانه برخوردار شوند؛

3- خانواده واحد بنيادين جامعه و كانون اصلي رشد و تعالي انسان است، قوانين و مقررات و برنامه‌هاي كشور بايد در جهت آسان كردن تشكيل خانواده، حمايت و پاسداري از قداست آن و استواري روابط خانوادگي بر پايه حقوق و اخلاق اسلامي باشد؛

4- نتايج ازدواج ايجاد مودت، رحمت و آرامش ميان زن و شوهر است و با تكريم و احسان توسط فرزندان و رحمت و تربيت توسط والدين تداوم و تكامل مي يابد؛

5- اعضاي خانواده به‌ويژه والدين نسبت به حفظ حرمت و صيانت خانواده از آفات و آسيب‌ها و توانا نمودن اعضا در ابعاد شناختي و رفتاري جهت هدايت آنها در مسير الي الله و حصول به حيات طيبه مسئول مي‌باشند؛

 6- تربيت و عواطف اجتماعي به عنوان مهم‌ترين ويژگي‌هاي نظام انساني از خانواده نشأت مي‌گيرد و توجه به نقش محوري زن به عنوان محور عاطفه و تربيت و نقش محوري مرد در امر تربيت و تأمين معيشت و اداره زندگي، امري ضروري است.

خانم دکتر خزعلی به نظام کلی خانواده مطلوب از جمله: نظام اعتقادی؛ نظام مدیریتی؛ نظام تعلیم و تربیت؛ نظام معیشتی و اقتصادی و نظام ارتباطی اشاره نمودند و هر یک از این نظام ها را توضیح دادند.

خزعلی  نظام ارتباطی میان اعضای خانواده را بسیار مهم دانستند و  روابط همسران با یکدیگر مانند روابط مشترک میان همسران، رابطه زن با همسر و رابطه مرد با همسر  را تشریح نمودند و در ادامه روابط والدین نسبت به فرزندان، روابط فرزندان نسبت به والدین و رابطه با بستگان را نیز توضیح دادند.

در ادامه نشست به یکی از آسیب های اجتماعی اشاره کردند و گفتند : با وجود آنکه در دهه های اخیر بر ضرورت کنترل ایدز در کشور بسیار سخن گفته شده است، اما هنوز هیچ گزارش جامعی در مورد برنامه های کنترل ایدز و اقدامات کشوری ارائه نشده و تاثیرات اجرای  این برنامه ها از منظر فرهنگی- اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است . در این مجموعه با مرور فعالیت ها و  اقدامات انجام شده،  تلاش گردید تا ضمن طرح اقدامات و نکات قابل تامل در این زمینه ، با هم افزایی فکری، در خصوص محو و ریشه کنی ایدز در کشور، مدل بومی و اسلامی  ارائه شود .

ایشان نکاتی را در مورد ایدز فرمودند از جمله:در برنامه چهارم استراتژیک 66 کارشناس کشوری و مجامع بین المللی در محورهای آموزش و اطلاع رسانی –پیشگیری از انتقال جنسی –مراقبت و درمان اچ آی وی و بیماری های مقاربتی –کاهش آسیب –مراقبت کودکان خیابانی و پایش و ارزشیابی مشارکت کرده اند.همچنین نهمورد مداخله پیش بینی شده از جمله: توجه ویژه به سلامت جنسی در گروه های پرخطر و جوانان و افزایش برنامه های انگ زدایی به منظور کاهش تبعیض و تسهیل دسترسی به خدمات  و … سپس شاخص هایی جهت سنجش دستیابی به اهداف پیش بینی شده از جمله تا پایان سال 1398 درصد افراد در معرض بیشترین خطر انتقال جنسی که در آخرین تماس جنسی خود از وسایل جلوگیری نیز استفاده کرده اند 20 % افزایش یابد. (عدد پایه،  شریک جنسی غیرپولی در نظر گرفته شده است)

خانم دکتر اذعان کردند : اقدامات انجام شده برای بیماری ایدز عبارت از : ایجاد مراکز و سازمانهای مرتبطمانند شورای عالی ایدز، مراکز مشاوره بیماری های رفتاری یا کلینیک های مثلثی، باشگاه های یاران مثبت، مراكز دوستدار نوجوانان باشگاه های سلامت و مشاوره نوجوانان و جوانانALL IN ، مراکز گذری کاهش آسیب(DIC)مراکز ارتقای سلامت زنان آسیب‌پذیر، مراکز مشاوره ویژه زنان آسیب پذیر، راه اندازی کلینیک سیار ایدز، تاسیس دو مرکز ویژه مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند، تاسیس کلینیک زنان آسیب پذیر برنامه آتی می‌باشد.

دکتر خزعلی گفتند: باید تاملی بر برنامه های کنترل ایدز  داشته باشیم به ویژه برنامه چهارم مهم ترین استراتژی برنامه کنترل ایدز بوده است

در خاتمه پیشنهاداتی دادند از جمله:

آموزش های جنسی خانواده با توانمندسازی خانواده در مباحث سلامت جنسی
بررسی امکان سنجی قانونی کردن آزمایش تشخیص ابتلا بهHIV  قبل از عقد نکاح
پایش اثربخشی برنامه ها و اقدامات کنترل ایدز در ایران در پیشگیری و کاهش ابتلا بهHIV  ایدز
تهیه الگو و مدل بومی اسلامی –ایرانی در کنترل ایدز
تهیه و تدوین پیوست فرهنگی کنترلHIV  ایدز در کشور
بررسی برنامه های کنترل ایدز از منظر نقش آژانس های سازمان ملل در تدوین برنامه های ایدز ( به ویژه 4و 5)
مطالعه تاثیرات فرهنگی –اجتماعی اقدامات و برنامه های کنترل ایدز در کشور را بیان نمودند و در پایان جلسه به سوالات اساتید و طلاب پاسخ داده شد.

مدرسه و موسسه آموزش عالی حوزوی زینبیه از برگزاری کارگاه شبهه پژوهی و مطالعات زنان با عنوان « فرزند‌آوری، اشتغال، تحصیل» با حضور سر کار خانم دکترعاشری مورخ 12/5/1400 در بستر اسکای روم خبر داد .
 
 

خانم دکترعاشری مباحث خود را از بحران جمعیت آغاز نمودند و گفتند نیروی جوان انسانی جزء سرمایه های اصلی یک کشور محسوب می شود و هرقدر یک کشور امکانات داشته باشد، ولی نیروی جوان نداشته باشد که از این امکانات استفاده کند و به عرصه تولید در بیاورند، فایده ای نخواهد داشت و در سال های آینده کشور دچار پیری خواهد شد. جامعه و ما طلاب وظیفه دارند به عنوان افراد متدین به دنبال راه کارهایی باشند که یکی از این راه کارها فرزندآوری است.

ایشان اذعان کردند: ما قشر مذهبی با وجود اعتقاد به رزاقیت خداوند معتقد هستیم آیا فرزندی آوری جزء اولویت های ما می باشد یا خیر؟ برای فرزند آوری چه استدلالی داریم و تا چه اندازه ما را قانع می کند؟ قسمت اعظم عدم فرزند آوری به زنان بازمی گردد به دو دلیل:اول بحث 1بحث تحصیل و دوم بحث اشتغال و فعالیت های اجتماعی.  ما در زندگی باید الویت بندی داشته باشیم  اشتغال و تحصیل نباید مانعی برای فرزندآوری باشد و باید  برای تربیت صحیح  فرزند بستر مناسب فراهم نمائیم. ایشان مسئله را با یک مثال بیان نمودند: وقتی گلخانه ای طراحی می کنیم مسئول هستیم که فضا ، نور ، آب و کود … تهییه کنیم و بعد از مراقبت دیگر ما تلاش خودر ا کرده ایم ممکن است برخی از گل ها بارور نشوند و من مادر با برنامه ریزی و اولویت بندی می توانیم فرزتد آوری داشته باشیم.

استاد گفتند: از موانع فرزند آوری جدای از مباحث اقتصادی کامل گرایی  است؛ زیرا انسان ذاتاً موجودی است که به دنبال سعادت و رسیدن به کمال می باشد به عنوان مثال: یک خانم انتظار دارد خانه اش به بهترین شکل ممکن تمییز باشد و همراه با آن تمام نمرات  هم بیست باشد …. البته همه این ها با برنامه ریزی ممکن خواهد بود. معمولا افراد کمال گرا یا صفر هستند یا صد و مابین نمی باشند. چرا  دائما به دنبال این هستیم  که کاری بی عیب و نقص انجام بدهیم؟ یکی از این دلایل، رقابت می باشد و اگر رقابت به معنای حذف دیگری باشد در دین اسلام به هیج وجه پذیرفته نیست. ما در دین اسلام بحث همکاری، مشارکت و تعاون داریم و نباید خود را با دیگران مقایسه کنیم، بلکه باید تلاش کنیم از وضعیت موجودی به یک وضعیت مطلوب دست پیدا کنیم. بحث کمال گرایی ریشه در دوران کودکی انسان ها دارد و علت آن نتیجه محوری می باشد. به عنوان مثال یک طلبه در طول ترم تحصیلی تلاش کرده اما زمان امتحان فرزندش مریض شده است و نتوانسته امتحان دهد یا نمره مطلوب بکسب کند . این فرایندی که در طی سال داشته است متاسفانه  دیده نمی شود، ما باید بتوانیم نتیجه را تغییر بدهیم و فرآیند محور باشیم.

در ادامه بیان کردند: یکی دیگر از موانع قرزندآوری، فعالیت های احتماعی می باشد. رهبر معظمانقلاب(زید عزه)  می فرمایند: الویت با مادری می باشد اما خانه و خانواده نباید مانع فعالیت اجتماعی باشد، بلکه باید تعادل برقرار شود بین شرایط خانه و فعالیت های اجتماعی. فعالیت اجتماعی عام است و می تواند به صورت مستقیم و غیر مستقیم باشد و حتی فعالیت احتماعی می تواند درآمد زا نباشد و این خود ما هستیم که باید بتوانیم بین خود و فعالیت احتماعی تعادل برقرار کنیم .

ایشان تاکید کردند : یکی از عوامل فرهنگی کاهش فرزند آوری این است که به افراد القا کردنه اند: فرزند کمتر، زندگی بهتر و یا دوتا فرزند کافی است . وقتی این تفکر برای انسان ملکه شد دیگر نمی توان کاری کرد و ما طلاب با نقش های مختلف همسری، مادری و فرزندی باید در زندگی برنامه ریزی کنیم و اولویت را با فرزندآوری قرار دهیم.

 یکی از راه کارها این است که برای خود اهدافی را مشخص کنیم و این اهداف کلی را به اهداف جزئی تر تبدیل کنیم. باید سعی کنیم از اولویت ها و برنامه ریزی انجام شده، خارج نشویم . چرا در زندگی خود فردگرایی، لذت گرایی را حاکم کرده ایم؟ مصرف گرایی و تجمل گرایی ها باعث عقب افتادن در زندگی شده است و باید تفکر را عوض کنیم تا دچار مصرف گرایی نشویم. وقتی ما دچار فردگرایی شویم، فرزند را مانع می بنیم در حالی که برای این افراد نیاز هست الگو سازی شود.

در خاتمه خانم دکتر عاشری بیان کردند: باید باور دینی افراد رشد پیدا کند.  زیرا ضعف باور دینی مانعی است برای فرزند آوری . در ارزش های دینی عمل خوب همیشه در جریان هست . باید بزرگان دین خود را الگو و سرمشق در زندگی خود قرار دهیم تا به هدف اصلی که عبد و بندگی است، دست یابیم.

آیت الله مجتهدی تهرانی (رحمه الله علیه):

اگر مے‌خواهید در زندگی موفق باشید و از آن لذت ببرید، به پدر و مادرتان نیکی کنید، خصوصاً به مادر، دست او را ببوسید، دل او را به دست آورید.

و بدانید اگر آن‌ها از تو راضی باشند،
خـدا هم از تو راضی خواهد بود و اگر خدایی نکرده آن‌ها را از خود برنجانی خداوند را از خود ناخشنود کرده‌ای.

ما در زیر بار سختی ها و مشکلات و دشواری ها قد خم نمی کنیم.

ما راست قامتان جاودانه تاریخ خواهیم ماند.

تنها موقعی سرپا نیستیم که یا کشته شویم، و یا زخم بخوریم و به خاک بیفتیم

و الا هیچ قدرتی پشت ما را نمی تواند خم کند.

 شهید بهشتی