مدرسه علمیه زینبیه کرج (سطح 2)

به گزارش معاونت پژوهش مدرسه علمیه و موسسه آموزش عالی زینبیه کرج، نشست سوم از سلسله نشست های« خانواده تراز در حکمرانی اسلامی» با موضوع «بررسی تطبیقی اصول و مبانی نظام خانواده در اسلام و غرب و کاربست آن در سبک زندگی» در تاریخ 15/1/1400 و با حضور استاد پژوهشگر، سرکار خانم دکتر مرضیه عبدلی در بستر سامانه سیما برگزار گردید.
 
 

در این نشست سرکار خانم دکتر عبدلی ابتدا به تبیین موضوع و واژگان کلیدی از جمله خانواده و سبک زندگی پرداختند و فرمودند طبق یک تعریف، خانواده، گروهی متشکل از افرادی است که به خاطر نسب یا سبب در ارتباط متقابلی با همدیگر قرار دارند و فرهنگ مشترکی پدید می‌آورند و در یک واحد مشترک به نام خانواده زندگی می‌کنند. اعضای خانواده با هم پیوستگی دارند  و افراد و نقش ها بر هم تاثیر دارند بنابراین نهاد خانواده به مثابه یک نظام اجتماعی تلقی می‌شود. و سبک زندگی همان شیوه ، روش و اسلوب زندگی است. رویکردهای مختلفی در حوزه سبک زندگی مطرح می‌شود. برخی  با رویکرد جامعه شناسانه سبک زندگی را  هویت جمعی و طبقه اجتماعی تعریف می نمایند و گاهی رویکرد روانشناسانه است که مبتنی بر ارزش ها و هنجارهاست و ریشه در رفتارها دارد. تعریفی دیگر، از سبک زندگی هم مبتنی بر الگوی اسلامی ایرانی و مورد تاکید مقام معظم رهبری است. آنچه مهم است اینست که سبک زندگی هیچگاه منفک از مبانی و اندیشه های فکری نیست و غرب تلاش دارد سبک زندگی مدنظر خود را بر جهان غالب نماید.

ایشان سپس درباره اهمیت بحث فرمودند: تأمل در مبانی فلسفی و ایدئولوژیک خانواده به ما کمک می‌کند که تبیین صحیحی از مباحث خانواده داشته باشیم و مبانی فلسفی غرب در حوزه خانواده ( مانند نظریات فمنیستی و نظریات کارکرد گرایی و …) را کشف و آسیب شناسی نماییم. بنابراین این بحث بسیار ضرورت دارد.سپس ایشان به بیان مبانی هستی شناسی و انسان شناسی و ارزش شناسی در حوزه خانواده که تاثیر مستقیم در سبک زندگی دارد اشاره نمودند.

در نگاه هستی شناسانه توحیدی، خانواده در یک مسیر واحد و یگانه حرکت می‌کند وهمسرانی که هر دو، خود را مخلوق و فقیر نزد خالق خود می‌بینند و همواره خود را در محضر خداوند دانسته وهمسری را همسفری برای تعالی و تقرب به خداوند می انگارند و هر عمل صالح و اخلاق محورانه را یک گام برای رسیدن به مرکز و قطب عالم هستی تلقی می نمایند. اگر همه اعضای خانواده با تمام وجود اعتقاد به خداوند یکتا داشته باشند   در روح و فکر و گفتار و عملکردشان بازتاب خواهد داشت. و این اعتقاد به شکل یک اخلاق عالیه و فاضله‌ی انسانی نمود پیدا می‌کند. اعتقاد به وحدت و پذیرفتن منبع غیبی برای شریعت، عامل وحدت برای کل اعضای خانواده و سبب الفت و نزدیکی قلبها  خواهد بود. و اعضای خانواده به منزله‌ی یک بدن و تحت فرمان یک روح واحد، یک اراده واحد، و یک فکر واحد قرار می‌دهد.

ایشان در ادامه به آثار و نتایج  تفکر مادی گرایانه  که در مقابل تفکر و جهان بینی توحیدی قرار دارد اشاره کرده و فرمودند: مادی گرایی و تضعیف ایمان ، تجمل گرایی و فزون طلبی و خودآرایی از کاربست های این نوع نگاه در زندگی است و خانواده را بجای تعالی به انحطاط می کشاند.

خانم دکتر عبدلی در ادامه به مبنای  انسان شناختی پرداخته و فرمودند: آنچه موجب ارزش  انسان می‌شود، و به وی کرامت می‌بخشد، تقواست و سایر ملاکات در جهان بینی الهی جایگاهی ندارد. همچنین در نظام فکری اسلامی، خانواده،  خاستگاه فطری دارد؛ (به خلاف دیدگاه غربی که خاستگاه آن را، صرفا نیاز جنسی می‌داند) و هر گونه انحراف انسان از تشکیل خانواده که منطوی در فطرت اوست،  را موجب انحراف او از قوانین آفرینش و  گرفتار شدن در عکس العمل های منفی شدید دانستند.

ایشان در مورد کاربست‌ها و آثار و نتایج  جهان بینی مادی که نقطه مقابل نگاه انسان شناسانه توحیدی ست، به  آزادی مطلق، حق طلبی و تکلیف گریزی، فردگرایی و سکولاریسم اشاره کردند. که متاسفانه امروزه بطور محسوسی خانواده ها تحت تاثیر این حق طلبی و تکلیف گریزی و فرد گرایی ها متزلزل شده و آمار بالای طلاق ناشی از همین نوع نگاه تحت تاثیر تهاجمات فرهنگی است.

خانم دکتر عبدلی در انتها به مبنای سوم یعنی مبنای ارزشی و اخلاقی اشاره کردند که بر طبق این مبنا، تعاملات درون خانواده بر اساس یک غایت مشترک اخلاقی و براساس ملاک حیات طیبه و هدف آفرینش که همان قرب الی الله است تعریف  می‌شود و در دیدگاه اسلام نسبی گرایی کاملا طرد می‌شود و  اسلام قائل به واقع گرایی و ثبات ارزش هاست.  در مقابل کسی که قائل به نسبی بودن ارزش‌هاست هر بیماری اخلاقی را با توجیهات مختلف،  فضیلت تلقی می‌کند. و اخلاق در چنین خانواده‌ای بجای اینکه ابزار سالم سازی باشد، عامل فرار از مسئولیت هاست. و روز به روز خانواده به فروپاشی نزدیک‌تر می‌شود. و دگرگونی و عدم ثبات ارزش ها و تکیه بر لذت جویی های آنی از آثار این مبنای ارزشی و اخلاقی است.

ایشان در آخر ابراز امیدواری کردند با شناخت ریشه های مشکلات و گرفتاری اخلاقی در خانواده‌ها بتوان به راهکارهای مناسبی دست یافت و رفع موانع فرهنگی را از رسالت های مهم حوزه‌های علمیه دانستند.